Ποζολάνες

Ως ποζολάνες ορίζονται φυσικά ή τεχνητά πυριτικά ή αργιλοπυριτικά υλικά, η χαρακτηριστική ιδιότητα των οποίων είναι ότι σε λεπτότατο καταμερισμό και με παρουσία υγρασίας, ενώνονται χημικά με την υδράσβεστο Ca(OH)₂, στη συνήθη θερμοκρασία και σχηματίζουν υδραυλικές ενώσεις (ΠΔ 244/1980). Υδραυλική ιδιότητα είναι η ικανότητα που έχει ένα υλικό όταν σε λεπτόκοκκο διαμερισμό μετά από ανάμιξη με νερό πήζει και σκληρύνεται στον αέρα ή εντός νερού.

Η ανακάλυψη των ιδιοτήτων της ποζολάνης έγινε από τους Ρωμαίους. Το όνομά της προέρχεται από το χωριό Ποζουόλι (Pozzuoli. που ονομαζόνταν τότε Puteoli) της Ιταλίας στην περιοχή του Βεζούβιου απ' όπου εξορύχθηκαν σημαντικές ποσότητες. Η ποζολάνη ήταν συστατικό του Ρωμαϊκού σκυροδέματος - λατ. opus caementicium το οποίο αποτέλεσε σημαντική καινοτομία των Ρωμαίων στις κατασκευές.

                  Η ποζολανική αντίδρασηΣτις φυσικές ποζολάνες περιλαμβάνονται διάφορες ηφαιστειακές γαίες, όπως η ελληνική θηραϊκή γη, η ιταλική pozzolana, η οποία έδωσε το όνομα της σ’ αυτή την κατηγορία των υδραυλικών κονιών, η γερμανική trass, κ.ά.

Οι τεχνητές ποζολάνες παρασκευάζονται από αργίλους και σχιστόλιθους με θερμική κατεργασία, δηλαδή πύρωση σε θερμοκρασίες μεταξύ 770 - 900^oC. Τεχνητές ποζολάνες είναι επίσης και οι σκουριές από υψικάμινους, όπως και η ιπτάμενη τέφρα, η οποία είναι η σκόνη που παράγεται από την καύση λιθανθράκων και λιγνιτών σε εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

 Η φυσική ποζολάνη είναι ένα από τα βασικά συστατικά των ιστορικών κονιαμάτων μαζί με την άσβεστο και το κεραμάλευρο. Χρησιμοποιήθηκε σε μνημεία της αρχαίας Ελλάδας, στο Πάνθεον της Ρώμης, σε Βυζαντινά μνημεία, αλλά και σε νεοκλασικά κτίρια του 19ου.

 

Θηραϊκή Γη

Η θηραϊκή γη είναι ηφαιστειογενούς προέλευσης και αποτελείται από ηφαιστειακή στάχτη, κίσσηρη και οψιδιανό. Είναι πλούσια σε οξείδια του πυριτίου και του αργιλίου και έχει την εξής σύσταση :

SiO2	66,0%		MgO	0,8%
Al2O3	14,5%		SO3	0,7%
Fe2O3	5,5%		Na2O	3,5%
CαO	3,0%		K2O	2,0%

Ορυχείο θηραϊκής γης στη νήσο Γυαλί.

Η απώλεια πύρωσης της θηραϊκής γης στους 1000^oC είναι 3,5%.

Τα ενεργά ορυχεία ποζολάνης βρίσκονται στη Μήλο, την Κίµωλο, στο Γυαλί και στην ευρύτερη περιοχή των ∆ήµων Μεναϊδος και Αριδαίας της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας.

Στον κλάδο αυτό δραστηριοποιούνται οι εταιρείες ΛΑΒΑ Μ.Λ. Α.Ε., ΙΝΤΕΡΜΠΕΤΟΝ ∆ΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Α.Ε., ΜΠΕΝΤΟΜΑΙΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΙΜΩΛΟΥ, ΚΥΒΟΣ Α.Ε., ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΟΖΟΛΑΝΕΣ Α.Ε. και ΠΕΡΛΙΤΕΣ ΑΙΓΑΙΟΥ.

Η σημαντικότερη χρήση της ποζολάνης είναι ως πρόσμικτο στον ασβεστόλιθο στη διαδικασία παραγωγής τσιμέντων (βλέπε Εκμετάλλευση-Εμπλουτισμός/Τσιμεντοβιομηχανία). Η ποζολάνη, λόγω των υδραυλικών ιδιοτήτων της, αντικαθιστά μέρος του ασβεστόλιθου στην παραγωγή κλίνκερ (το προστάδιο της παραγωγής τελικού τσιμέντου), περιορίζοντας σημαντικά τις εκπομπές CO₂, που προέρχονται από το ψήσιμο του ασβεστόλιθου (CaCO₃) στις περιστροφικές καμίνους.

Η εθνική παραγωγή ποζολάνης, λόγω της πολύ μεγάλης κρίσης του οικοδομικού και κατασκευαστικού τομέα, τα τελευταία χρόνια κυμαίνεται περί τους 300.000 τόνους.