Η γύψος ή διυδρίτης του θειικού ασβεστίου είναι μέλος της ομάδας των θειϊκών ορυκτών, με χημικό τύπο CaSO₄·2H₂O.
Οι κρύσταλλοι της γύψου εμφανίζονται ως πρισματικοί, πλακώδεις, φυλλώδεις ή βελονοειδείς.

Πρισματικοί κρύσταλλοι γύψου	Πλακώδεις κρύσταλλοι γύψου	Kρυσταλλική δομή γύψου

 Σε ερημικές περιοχές, η γύψος σχηματίζει ρόδακες από αδιαφανείς κρυστάλλους που περιέχουν και κόκκους άμμου, μορφή γνωστή ως ρόδο της ερήμου.

Κρύσταλλοι γύψου ανεπτυγμένοι σε μορφή ρόδου της ερήμου	Δίδυμη ανάπτυξη κρυστάλλων γύψου σε μορφή ουράς χελιδονιού

Πολλοί κρύσταλλοι εισχωρούν ο ένας μέσα στον άλλο (διδυμία) και αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ένα ξεχωριστό φαινόμενο που ονομάζεται «ουρά χελιδονιού». Απαντά επίσης σε ινώδη συσσωματώματα με μεταξώδη λάμψη και στιφρή ή κοκκώδη υφή. Η διαφανής άχρωμη ποικιλία με μαργαριτώδη λάμψη, γνωστή και ως λάμψη του σεληνόφωτος, είναι γνωστή με τον όρο σεληνίτης. Η λεπτοκρυσταλλική συμπαγής λευκή ποικιλία της γύψου είναι γνωστή ως αλάβαστρο.

Οι κρύσταλλοι της γύψου χαρακτηρίζονται από υαλώδη έως μαργαριτώδη λάμψη, ανώμαλο θραυσμό και σχισμό τελειότατο παράλληλα προς το επίπεδο (010) και τέλειο παράλληλα προς δύο άλλα επίπεδα. Λόγω του σχισμού προκύπτουν εύκολα πλακίδια και φύλλα, τα οποία όμως δεν παρουσιάζουν ελαστικότητα (ευκαμπτότητα) και θραύονται εύκολα.

Η γύψος είναι συνήθως άχρωμη ή λευκή, αλλά μερικές φορές εμφανίζεται και σε αποχρώσεις του κίτρινου, του καστανού, του κόκκινου και του γκρι χρώματος. Παρουσιάζει σκληρότητα 2 της κλίμακας Mohs. Έχει ειδικό βάρος 2.79 και είναι εύθρυπτη. Όταν η γύψος τεθεί κάτω από λυχνία υπεριώδους ακτινοβολίας εκπέμπει χαρακτηριστικό πράσινο φως (φωταύγεια).

Προϊόντα γύψου

Με θέρμανση υπό συνθήκες ατμοσφαιρικής πίεσης, η γύψος αρχίζει στους 80-90^οC να χάνει το νερό της και στους 107-110^οC μετατρέπεται σε ημιένυδρο άλας ή ημιυδρίτη CaSO₄*1/2H₂O (ή 2CaSO₄·H₂O), χάνοντας τα 3/4 του κρυσταλλικού νερού. Στους 120-140^οC έχει μετατραπεί εξ’ ολοκλήρου στο ημιένυδρο αυτό άλας, το οποίο αποτελεί την πλαστική γύψο ή γυψάλευρο ή γύψο ταχείας πήξεως. Όταν η πλαστική γύψος αναμιγνύεται με νερό δίνει ένα μίγμα το οποίο σκληρύνεται πολύ γρήγορα μεταπίπτοντας πάλι σε γύψο. Στην ιδιότητα αυτή στηρίζεται η χρήση της στην οικοδομική υπό μορφή γυψοκονιάματος (γυψοκορνίζες, γυψοσανίδες κλπ) και στην ιατρική (αποκατάσταση καταγμάτων κλπ).

 Κατά την μετατροπή της γυψάλευρου (2CaSO₄·H₂O) σε γύψο (CaSO₄·2Η₂Ο) συμβαίνει ελαφρά αύξηση του όγκου και για το λόγο αυτό η πλαστική γύψος χρησιμοποιείται για την κατασκευή χυτών αντικειμένων στη διακοσμητική και στην καλλιτεχνία.

Με πύρωση σε θερμοκρασίες υψηλότερες των 175^οC η γύψος χάνει περισσότερο νερό και τότε υπό μορφή κονιάματος σκληρύνεται βραδύτερα. Σε θερμοκρασίες 200-300 ⁰C προκύπτει ο ανυδρίτης ΙΙ ή βιομηχανική γύψος, η οποία έχει αποβάλει τελείως το νερό της, έχει όμως τη δυνατότητα ανάκτησης των δύο μορίων νερού που έχασε (επαναπρόσληψη νερού). Πήζει αρκετά γρήγορα και χρησιμοποιείται στην τοιχοποιία. Σε θερμοκρασία 300-500 ^oC σχηματίζεται η υδραυλική γύψος, με πιο αργή πήξη. Η γύψος αυτή είναι ανθεκτική και πλάθεται με ίσο όγκο νερού. Σε θερμοκρασία άνω των 500 ⁰C προκύπτει η νεκρή γύψος, η οποία έχει χάσει τη δυνατότητα να προσλάβει πλέον νερό και χρησιμοποιείται σε μαρμαροκονιάματα και τσιμέντα.

Παγκόσμια παραγωγή γύψου το 2012

Η χώρα μας διαθέτει σημαντικά για το μέγεθός της αποθέματα γύψου καλής ποιότητας. Γνωστά αποθέματα, που ανέρχονται σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια τόνους βρίσκονται στη Δυτική Ελλάδα (Κέρκυρα, Ηγουμενίτσα, Αγρίνιο, Αιτωλικό, Πρέβεζα, Ζάκυνθο, Κεφαλληνία, Κυλλήνη, Ολυμπία), στην Κρήτη, Ρόδο και την Καβάλα. Τα βασικά κέντρα εξόρυξης γύψου είναι στην Κρήτη (Αλτσί Σητείας, Νομός Χανίων), στην Αµφιλοχία και στο Αιτωλικό.